Nov 23, 2010

Καθημερινή _2008 | Άρθρο "Ο Χάρτης των Μεταναστών στην Αθήνα" [Τ. Καραϊσκάκη]


















Η μεγάλη διασπορά τους σε γειτονιές όπου κατοικούν και πολλοί Ελληνες αποτρέπει τα φαινόμενα αποκλεισμού και γκετοποίησης.

Οι μισοί μετανάστες της Ελλάδας (περί τους 800.000 είναι καταγεγραμμένοι επίσημα) κατοικούν στην Αττική. Απ’ αυτούς, το 40% μένει στον δήμο Αθηναίων. Στην καρδιά της μητρόπολης. Γύρω από πλατείες και σταθμούς, μέσα σε υπόγεια και χαμηλούς ορόφους κακοσυντηρημένων πολυκατοικιών, σε παλιά προσφυγικά, σε αυθαίρετα, σε ερειπωμένα εργοστάσια, ανακατεμένοι με τους ντόπιους (αποτελούν το 19% του συνολικού πληθυσμού του δήμου Αθηναίων) και ταυτόχρονα συσπειρωμένοι σ’ έναν κυκεώνα από γειτονιές πολλών και διαφορετικών εθνοτήτων. Το ότι μένουν στο κέντρο αποτελεί μία από τις αιτίες που δεν έχουν αποκλειστεί κοινωνικά, που δεν έχουν φτιάξει γκέτο. Σε αυτά τα συμπεράσματα έχει καταλήξει μελέτη που διενήργησε (2005 – 07) επιστημονική ομάδα του τομέα Πολεοδομίας – Χωροταξίας του ΕΜΠ, με υπεύθυνη την καθηγήτρια κ. Ντίνα Βαΐου.

Στην Αττική ζουν, με βάση την τελευταία απογραφή, 376.732 αλλοδαποί. Στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Πρωτευούσης διαμένουν οι 321.280. Το 44% αυτών (140.626) κατοικούν στον δήμο Αθηναίων· ο δήμος Πειραιά έχει απορροφήσει το 5%, το Περιστέρι το 3,2% και η Καλλιθέα το 2,9%. Αθήνα, δυτικές εργατικές συνοικίες και Πειραιάς συγκεντρώνουν τα 2/3 των αλλοδαπών του Λεκανοπεδίου. Στα βορειοανατολικά και νότια προάστια των υψηλών εισοδημάτων κατοικεί ποσοστό μεταναστευτικού πληθυσμού περίπου όσο και στις «μικτές» περιοχές μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων γύρω από τον Δήμο Αθηναίων (15,7% έναντι 15,9%).

Στις γειτονιές των μεταναστών συνυπάρχουν πολλές εθνότητες. Εμπορικά μαγαζιά με ξενικές επιγραφές, τόποι λατρείας και συναντήσεων, Ιντερνετ- καφέ και call centers συγκροτούν πολυπολιτισμικούς χώρους όπου, ωστόσο, παραμένει μεγάλος αριθμός ντόπιων, ανατρέποντας την υπόθεση περί δημιουργίας «γκέτο».

Η διπλή καθημερινότητα ντόπιων και αλλοδαπών

«Οι κοινότοπες αναπαραστάσεις στις κεντρικές γειτονιές της Αθήνας υπογραμμίζουν συνήθως τις αρνητικές πλευρές της αστικής ανάπτυξης: υψηλές πυκνότητες, ρύπανση, προβλήματα κυκλοφορίας και στάθμευσης, κ.ο.κ. Σπάνια αναφέρεται η ζωντάνια και η κοινωνική πολυσυλλεκτικότητα του αστικού περιβάλλοντος, όπου διαδοχικά κύματα μεταναστών βρήκαν τρόπους ένταξης στη ζωή της πόλης», σημειώνουν η επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας καθηγήτρια κ. Ντίνα Βαΐου και η ερευνήτρια του ΕΜΠ, δρ Φωτεινή Τούντα. «Πυκνοκτισμένες γειτονιές, κοντά στο κέντρο, εύκολα προσπελάσιμες, προσέφεραν στους νέους κατοίκους τον πλούτο ενός ιστορικά διαμορφωμένου αστικού περιβάλλοντος και ενός οικονομικά προσιτού κτιριακού αποθέματος. Σε αντίθεση με πολλές πόλεις του ευρωπαϊκού Βορρά, η Αθήνα “δεν έστειλε” τους μετανάστες σε απομονωμένες περιφέρειες», αλλά τους συγκράτησε σε κεντρικές συνοικίες που εξυπηρετούνται πολύ ικανοποιητικά από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, με έντονο ακόμη το ντόπιο στοιχείο.

Οι πρακτικές γυναικών

Στο επίκεντρο της έρευνας τέθηκαν οι καθημερινές πρακτικές γυναικών, μεταναστριών και ντόπιων και οι τρόποι με τους οποίους οι πρακτικές αυτές διαπλέκονται, μέσω της σχέσης εργοδότριας– εργαζομένης. «Με τις δραστηριότητές τους, οι μετανάστριες διαμορφώνουν και αποκαλύπτουν “γυναικεία τοπία κατοίκησης”, τη συγκρότηση τόπων–μέσα–σε–τόπους, στην πόλη και τις γειτονιές όπου επιχειρούν να διαμορφώσουν μια νέα καθημερινότητα», συνεχίζουν οι κ. Βαΐου και Τούντα. «Δημόσιοι χώροι ζωντανεύουν από παιδιά, μητέρες, πατεράδες, ντόπιους ηλικιωμένους με αλλοδαπές συνοδούς. Μετανάστριες στη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων επανασυνδέουν τους ντόπιους με τη γειτονιά. Οταν χαμηλώνουν οι ήχοι από τις δραστηριότητες των ντόπιων, συγκεντρώνονται έξω από call centers και περίπτερα για τηλεφωνήματα στους δικούς τους. Τα σχολεία έχουν μεγάλο ποσοστό μαθητικού πληθυσμού από δεκάδες χώρες, που τους τροφοδοτούν με έναν πλούτο πολιτισμικών προτύπων. Η τοπική οικονομία αναζωογονείται από την κατανάλωση και την αυξανόμενη επιχειρηματική δραστηριότητα των μεταναστών. Ενώ οι θεσμικές ρυθμίσεις συχνά διαμορφώνουν εμπόδια, οι γειτονιές λειτουργούν (ακόμη;) και ως τόποι κοινωνικής ένταξης, μέσα από τις άτυπες πρακτικές και δίκτυα αλληλοβοήθειας μεταναστών και ντόπιων».

Η ερευνητική ομάδα (Ντ. Βαΐου, επιστ. υπεύθυνη, Ε. Βαρουχάκη, Α. Γκουτίδη, Α. Καλαντίδης, Σ. Καλαντζή, Μ. Καραλή, Ρ. Κεφαλέα, Ο. Λαφαζάνη, Ρ. Λυκογιάννη, Γ. Μαρνελάκης, Α. Μονεμβασίτου, Ντ. Μπαλαφούτα, Α. Μπαχαροπούλου, Ε. Παναγούλη, Α. Παπαϊωάννου, Κ. Παπασημάκη, Φ. Τούντα, Θ. Φωτίου, Σ. Χατζηβασιλείου) έκανε επιτόπια έρευνα και καταγραφή ανά κτίριο στις γειτονιές της Κυψέλης και των Σεπολίων. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. – Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από Εθνικούς Πόρους – ΕΠΕΑΕΚ.

Πού «στήνουν» τα σπιτικά τους οι ξένοι

Στον Δήμο Αθηναίων ζει το 40% του μεταναστευτικού πληθυσμού της Αττικής. Το 51% των μεταναστών είναι Αλβανοί, το 5% Πολωνοί, το 3,8% Βούλγαροι και ακολουθούν άλλες εθνικότητες από Ασία και Αφρική. Οι γυναίκες αποτελούν στον Δήμο Αθηναίων το 48,5% του μεταναστευτικού πληθυσμού.

Οι πιο πυκνές συγκεντρώσεις παρατηρούνται στα δυτικά της Ομόνοιας, μεταξύ της Γ΄ Σεπτεμβρίου και των γραμμών του τρένου και από την Ευριπίδου μέχρι το ύψος της Ιουλιανού. Εκεί βρίσκονται οι «πύλες εισόδου και εξόδου» της πόλης (σταθμοί Λαρίσης και Πελοποννήσου) και πληθώρα φτηνών ξενοδοχείων, προσωρινοί χώροι υποδοχής για τους νεοφερμένους. Πάνω από την Ιουλιανού, οι συγκεντρώσεις συνεχίζονται αραιότερες, κατά μήκος της Αριστοτέλους, της Αχαρνών και των γραμμών του ηλεκτρικού μέχρι τον Αγ. Λουκά στα Πατήσια. Πυκνές συγκεντρώσεις περιορισμένης έκτασης, παρατηρούνται σε Παγκράτι, Κουκάκι και γύρω από το Σύνταγμα.

Σύμφωνα με την έρευνα, υπάρχουν οι εξής διαφοροποιήσεις μεταξύ των μεταναστευτικών ομάδων:

- Ο αλβανικός πληθυσμός μετακινείται πλέον από την Ομόνοια και το Μεταξουργείο προς τον Αγ. Παντελεήμονα, τα Κ. Πατήσια, την Α. Κυψέλη, κ.ά. Γενικά, παρατηρείται διασπορά των Αλβανών στον αθηναϊκό χώρο και δεν έχουν σχηματιστεί αλβανικές γειτονιές.

- Ο πολωνικός πληθυσμός έχει δημιουργήσει μια δικιά του γειτονιά με μαγαζιά, εκκλησία και σχολεία, στη Μιχαήλ Βόδα, στην πλ. Βάθης και την Κυψέλη.

- Ο βουλγαρικός πληθυσμός, που είναι συσπειρωμένος γύρω από την Ομόνοια και την Πλατεία Βάθης, συνυπάρχει με άλλες μεταναστευτικές ομάδες από το πρώην ανατολικό μπλοκ.

- Οι Αφρικανοί προτιμούν περισσότερο τις γειτονιές της Κυψέλης και των Πατησίων.

- Οι μετανάστες από Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ινδία και χώρες της Εγγύς Ανατολής έχουν αναπτύξει σχέσεις μεταξύ τους και συγκεντρώνονται γύρω από τις πλατείες Θεάτρου, Ομονοίας, Βάθης και Μεταξουργείου, όπου έχουν συγκροτήσει μία μεγάλη γειτονιά.

Source_ kathimerini.gr

3 comments:

vg said...

Καλημέρα! Σεβομαι ιδιαιτερα την κ.Βαιου και εχω παρακολουθησει και μάθημα της οποτε γνωριζω την αφσίωση που εχει στο αντικειμενο της.

Παρόλα αυτά όταν διαβάζω πως "Σπάνια αναφέρεται η ζωντάνια και η κοινωνική πολυσυλλεκτικότητα του αστικού περιβάλλοντος, όπου διαδοχικά κύματα μεταναστών βρήκαν τρόπους ένταξης στη ζωή της πόλης" δεν μπορώ να μην αντιδράσω.

Στο κεντρο της Αθηνας αυτη τη στιγμή δεν μιλάμε για μία πολυσυλλεκτική γειτονιά, μιλάμε για στοιβαγμένους μετανάστες σε άθλιες συνθήκες [αρουραίοι, συριγγες, σωματικά υγρα και άνθρωποι ολοι μαζί σε μοντερνιστικά "ερειπια" μιας αλλης αθηνας"] γυναικες, ανηλικες επι το πλειστον να κανουν πιατσα, εμποριο σκληρων ναρκωτικών ουσιών, μεταπωληση κλοπιμαιων.

Αν αυτοι ειναι οι "τροποι ενταξης στην πόλη", τοτε απορώ, αν αυτό ειναι υγιεινη ένταξη και αν ειμαστε ικανοποιημενοι ως πολιτες για τις συνθηκες ζωης [στο περιθωριο] που δινουμε στους μεταναστες, οσο και για την προσφορα τους πισω στο κοινωνικό συνολο.

νομιζω οτι το καθε νομισμα εχει δυο όψεις, και πως η υρια Βαιου σε μια προσπαθεια να "υπερασπιστεί" την πολυσυλλεκτικοτητα αντιπαραβαλλοντας τη σε μια ομολογουμενως βαρετη και κλειστη κοινωνια, οραματιζεται πραγματα που δεν συμβαινουν στην αθηνα.

Βρισκόμαστε πολύ μακρια από την ομαλή ενταξη των μεταναστών. Τα ποσοστα τηςΧρυσης αυγης στις αναφερθεισες γειτονιες δειχνουν οτι οι ελαχιστοι κατοικοι δεν εκτιμουν καθολου την τροπη που εχει λαβει η κατασταση. Και το γεγονος αυτο ειναι ιδιαιτερα τρομακτικο και επικινδυνο.

Αντι να αντιμετωπιζουμε την μεταναστευση απο τη μια ως μιαρη πραγματικοτητα και απο την αλλη σαν ενυδρειο εξωτικών ζωων που μας κανουν τη ζωη πιο πλουσια, μπορουμε να παραδεχτουμε οτι τα εχουμε κανει μπαχαλο και οτι πρεπει να ξαναχισουμε απο το μηδεν την ευαισθητη εκεινη ζωνη που λεγεται εισοδος-εξοδος-υποδοχη και ενταξη μεταναστων. Και αυτο πιθανως στην αρχη να χρειαστει να παρει σκληρες εκφανσεις που θα αντιμετωπισουν εξισου σκληρη κριτικη.

Το ζητημα ειναι ομως να περασουμε σε μια εποχη οπου η μεταναστευση θα ειναι υγιης.

ευχαριστω.

Elina said...

Καλησπέρα!
Το άρθρο αναρτήθηκε για να έχουν πρόσβαση στον χάρτη που περιλαμβάνεται, αλλά κυρίως στα στατιστικά στοιχεία, όσες ομάδες ασχολούνται με την μετανάστευση στο κέντρο της Αθήνας. Είναι όμως του 2008 και τα στοιχεία που περιλαμβάνει ούτως ή άλλως σήμερα είναι διαφορετικά όπως γνωρίζουμε. Όντως παρουσιάζει την κατάσταση εντός ελέγχου, κάτι το οποίο σίγουρα δεν ισχύει στο 2010 όπως αναφέρεις πολύ σωστά.

vg said...

Ευχαριστώ για τη διευκρίνιση!

Παρόλα αυτά. νομίζω οτι περα από το χάρτη έχει πολλά αλλα ενδιαφέροντα σημεια! Μην το υποτιμάς!

ΚΑι παρότι παλιά στοιχεία ακόμη και η συγκριτική του μακρινού "τοτε" [2 χρόνια πριν] με το σημερα, έχει επισης αρκετο ενδιαφερον.

*εξαιρετική δουλεια του site

χαιρετισμους!